New psycho-active substances have recently begun to be substituted for narcotics as drugs of abuse. The main reason for this situation is that they are not included in the controlled substance list,despite the fact that they cause psychoactive effects, resulting in their purchase and use without fear of penalty. It has been observed, in recent years, that some psychoactive substances have been traded under the street names of ‘herbal drugs,’ or ‘spices’ implying that they are harmless and leading to misinformation about their true content. There are some expressions such as ‘incense’ or ‘nonhuman consumption’ on their packets and they are sold by ‘smart shops,’ ‘head shops’ and/or web sites. The EMCDDA (European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction) is a European Union (EU) decentralised organisation which has been established to provide science-based information, policy making, coordination, and cooperation among the professionals working in the field of illicit drug use and trafficking. The EWS (Early Warning System) as a subunit of the EMCDDA is an effective means of fast and effective communication among the EU countries. A total of 114 new psychoactive substances have been reported through the system since 1997, and the 24 of them were identified in 2009. The EMCDDA has National Focal Points (NFPs) set up in the 27 EU Member States, and in candidate countries such as Turkey and Croatia. The National Focal Point of Turkey is the Turkish Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (TUBIM). If the EMCDDA decides to bring under its control a new psychoactive substance that has social risks identified by scientific evaluation, the decision is declared and must become effective in all member states by a specific deadline. BZP (Benzylpiperazine) and mCPP (metachlorophenylpiperazine) were the last two substances to have been placed on the control list by the EMCDDA. Due to ‘universal principle of legality’ no one shall be held guilty of possession, use or trafficking of a new psychoactive substance that has not yet been listed as a controlled substance under national or international law. Different procedures are used for adding substances to the controlled lists. There are three kind of classifications used by countries. Generally, countries list the chemical names of controlled substances individually in the national legislation. Legal sanctions are applied only if the substance that has been seized is chemically equivalent to a substance on the list. The generic system refers to the inclusion, usually within the list, of the individual substances under control, and of a precise definition of a group of substances. In the context of the current study, this is over and above the isomers, esters, ethers and salts. The analogue system addresses more general aspects of similarity in the chemical structure of a controlled substance; this aspect might be supplemented by a requirement for similarity in pharmacological activity such as stimulant, depressant, or hallucinogenic effects. Standard procedure is the common way to add a new psychoactive substance to the controlled substances list. This procedure begins with the notification of the Ministry of Health about the new psychoactive substance and continues by scientific evaluation. If the evaluation results in a recommendation for the substance to be banned, a proposal for approval is usually presented to the Council of Ministers or alternatively to the Parliament and/or the Senate. Due to the fact that standard procedure can take a long time, some countries may use rapid or emergency procedures. The basic difference between them is that the rapid procedure is permanent, whereas the emergency procedure is temporary until the standard procedure is completed. If the implementation of the legal procedure for banning a new psychoactive substances is delayed, only drug traffickers benefit. A decrease in the illicit market is expected as a result of listing of a new psychoactive substance in the controlled substance list.
Yeni psiko-aktif maddeler: Avrupa birliği ülkeleri ve Türkiye’de uygulan yasal süreç
Günümüzde narkotik maddelerin yerini yeni psiko-aktif maddeler almaya başlamıştır. Bu durumun temel sebebi psiko-aktif etki doğurmalarına rağmen henüz yasak maddeler listelerinde yer almamaları nedeni ile cezai yaptırım korkusu olmaksızın kullanımının ve ticaretinin yapılabilmesidir. Son yıllarda bazı psiko-aktif maddelerin ‘herbal drugs’, ‘baharat karışımı’ gibi adlar altında, zararlı etkilerinin bulunmadığı söylenerek satışa sunulduğu görülmektedir. Bu maddelerin paketleri üzerinde ‘hoş kokulu tütsü’, ‘insan tüketimi için değildir’ gibi ibareler bulunmakta ve ‘smart shop’, ‘head shop’ adı verilen dükkanlar ve/veya internet siteleri aracılığı ile satış gerçekleştirilmektedir. EMCDDA (European Monitoring Centre for Drugs and Drug AddictionAvrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi) Avrupa Birliği’ne bağlı ve temel faaliyet alanı uyuşturucu madde ve madde bağımlılığı ile mücadele eden profesyoneller arasında koordinasyon ve kooperasyonu sağlamak olan, onlara bilimsel verileri temin eden ve politika üreten bir organizasyondur. EMCDDA bünyesinde yer alan EWS (Early Warning System - Erken Uyarı Sistemi) ağı birlik ülkeleri arasında hızlı ve etkin iletişimi sağlayarak bu maddelerle mücadelede son derece etkili olmaktadır. Bu sistem aracılığı ile 1997 yılından beri toplam 114 yeni psiko-aktif madde bildirilmiş olup 2009 yılı 24 adet bildirim ile şimdiye kadarki en fazla bildirimin yapıldığı yıl olmuştur. EMCDDA’in birliğe üye 27 ülke ile Türkiye, Hırvatistan gibi aday ülkelerde Ulusal Temas Noktaları bulunmaktadır. Ülkemizin Ulusal Temas Noktası Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (TUBIM) dir. EMCDDA bilimsel değerlendirme sonucunda yakalanan maddenin toplumsal risk taşıdığı kanaatine varır ise birlik ülkelerine maddenin belirlenen tarih içerisinde yasak maddeler listesine alınması konusunda bildirimde bulunmaktadır. Bu konuda üye ülkelere bildirimi yapılan son iki madde BZP (Benzil Piperazin ve mCPP (Metaklorofenil Piperazin)’dir. Evrensel bir prensip olan suçta ve cezada kanunilik ilkesi gereği hiç kimse henüz ulusal ve uluslar arası yasalarda yer almayan yeni bir psiko-aktif maddenin kullanımı, bulundurulması veya ticareti nedeni ile suçlanamamaktadır. Bu maddelerin listelere dahil edilmesinde ise farklı süreçler yaşanmaktadır. Ülkeler yasak maddeleri üç farklı yöntemle tasnif etmektedirler. Ülkelerin büyük çoğunluğu bizzat maddenin adını yasada saymakta ve ancak yakalanan madde kimyasal olarak listelerde yer alan maddeler ile tamamen aynı yapıda ise yasal müeyyide uygulanmaktadır. Generik tasnif sisteminde ise madde ülkelerin yasalarında ana yapısı ile yer almakta ve ana yapıya çeşitli kimyasal grupların eklenme ve çıkarılması ile oluşan yeni yapı yasa kapsamında değerlendirilmektedir. Analog sistem ise yeni ortaya çıkan maddenin halen ekli listelerde yer alan maddelerden birine oldukça benzer bir kimyasal yapıda olmasını ve uyarıcı, depresyon yapıcı veya halüsinojenik etki oluşturmasını yeterli bulmaktadır. Yeni bir maddenin yasak maddeler listelerine alınmasında yaygın olarak kullanılan standart prosedür söz konusu maddenin bildirimini takiben Sağlık Bakanlığı tarafından bilimsel değerlendirme yapılmasını ve müteakiben sıklıkla Bakanlar Kurulu’na bazı ülkelerde ise parlamento ve/veya senatoya götürülerek onaylanması şeklinde işlemektedir. Standart sürecin uzun zaman alabilmesi bazı ülkelerin kolaylaştırıcı önlemler almasına yol açmıştır. Bu önlemler hızlı ve acil süreç olmak üzere iki çeşittir. Bu son iki süreç arasındaki temel fark hızlı sürecin devamlı, acil sürecin geçici olmasıdır. Bu nedenle acil süreçle birlikte aynı zamanda standart süreçte işlemeye başlar. Yeni psiko-aktif maddelerin yasa kapsamına alınması sürecindeki gecikme bu yasal boşluktan sadece uyuşturucu tacirlerinin yararlanması sonucunu doğurmaktadır. Maddenin yasa kapsamına alınması ise söz konusu maddenin pazardaki varlığında ciddi bir azalmaya yol açmaktadır.