.png)
It has been know n that lithium , which has m ultisystem ic effects, could produce some hem atological changes. N eutrophilia as a side effect of lithium treatm ent w as m entioned by early investigators. Eosinophilia has also been reported. M onocytes have been reported to be increased, decreased or unaffected as have been lym phocytes. Blood platelet concentration has been found to be slightly increased or unaffected but platelet aggregation is unaffected. There is a universal agreem ent that lithium adm inistration in nontoxic doses has no effect on red blood cells or reticulocytes in hum ans. We found a significant increase in both total VVBC counts and cortisol levels from the 3rd day on Lithium adm inistration com pared to the pre-lithium values. But after the 6-m onth lithium treatm ent, the VVBC counts were not different from those of the baseline. We conclude that lithium -induced granulocytosis m ight be transient in nature despite the continuation of long-term lithium treatm ent (11). Although it has been suggested that lithium (Li) does not act through stim ulating of colony stim ulating factor (GSF) and that it m ight directly affect hem atopoietic pluripotent stem cells, the results of in vivo studies are som ew hat controversial. We found that the values of granulocyte significantly increased in the fourth w eek of Li adm inistration com pared to the baseline values (t=2.90 p<0.05) but this increase w as not associated with a significant increase in G-CSF values. We conclude that granulocytosis induced by short-term Li treatm ent in bipolar patients can not be explained solely by the stim ulation of G -CSF activity and that iiicreased granulocyte count approaches the pre-lithium values with long-term Li treatm ent (18). In stim ulated lym phocyte cultures, Li effects are thought to be due to altered cyclic nucleotide m etabolism or altered levels of N a-K ATPase. In conclusion, although there is no consensus on its m echanism , Li m ay m odulate hem atopoietic system , especially in the granulopoietic pathway. However, hem atological variables have a tendency toward norm alization w ith long-term Li treatm ent.
Lityumun hematopoietik sistem üzerine etkileri
Mültisistemik etkileri bilinen lityumun terapötik dozlarda hematopoietik etkiler oluşturabildiği bilinmektedir. İlk araştırmacılar da lityum tedavisinin bir yan etkisi olarak nötrofiliden bahsetmişlerdir. Eozinofil sayısının yükseldiği de ileri sürülmüştür. Monositlerin arttığı, azaldığı veya değişmediğine dair bildiriler mevcuttur. Lenfosit konsantrasyonlarının hafifçe yükselmiş, azalmış veya değişmez bulunduğu da bildirilmiştir. Trombosit konsantrasyonlarının ise hafifçe yükseldiği veya değişmediği ileri sürülmüştür, fakat trombosit agregasyonunun değişmediği toksik olmayan dozlarda lityum uygulamasının insanlarda eritrosit ve retikülosit sayılarını etkilemediği hususunda fikir birliği vardır. Biz de kısa süreli (3 velO gün) lityum verdiğimiz bipolar hastalarda hafif derecede bir granülositoz gözlemiş fakat bunun 6 aylık uygulamadan sonra görülmemesinin, lityumun granülosiiler üzerindeki etkisinin geçici olduğu hipotezini desteklediği sonucuna varmıştık (11). Lityumun hematopoietik pluripotent kök hücreleri CSF (Colony Stimulating Factor) aracılığı ile değil, direkt olarak etkileyebileceği ileri sürülmüşse de in vivo çalışmaların sonuçları çelişkilidir. Biz de 1 hafta ve 1 yıldan fazla süreli lityum uygulanan bipolar hastalarda gerçekleştirdiğimiz çalışmada ilk haftada gözlenen granulositozisin G-CSF stimulasyonuna bağlı olmadığını ve uzun süreli uygulamada granülosit artışının ortadan kalktığını tesbit etmiştik (18). Lityum ile stimüle edilen lenfosit kültürlerinde lityumun siklik nukleotid metabolizmasını değiştirdiği veya Na-K ATPaz seviyelerinde değişiklik oluşturduğu ileri sürülmektedir. Sonuç olarak, mekanizması üzerinde fikir birliği olmamakla beraber, lityumun hematopoietik sistemin bir modulatörü olduğuna dair in vitro ve in vivo birçok delil mevcuttur.