During early stages of postnatal period brain morphology consists of undifferentiated, large, nonproportional topographic configurations. Later, these initial structures undergo adaptive changes by way of sensory and motor experiences. Molecular maturation of the brain takes place via two different processes defined as experience-dependent and experience-expectant organization. The major neurotransmitter systems of the brain, namely acethylcholine, glutamate, GABA, serotonin, dopamine, and norepinephrine undergo developmental changes, which occur in parallel with developmental topographic changes of the brain during postnatal period. On the other hand, any unexpected, changes in these systems are found to be related to different psychopathologies. In this review developmental changes in neurotransmitter systems that are expected to occur during postnatal period will be reviewed. Then the findings related to the neurotransmitter systems which are thought to be underlying causes for childhood and teenage psychopathologies will be discussed.
Nörotransmitter sistemlerinin gelişimi ve psikopatolojiye yansımaları
Postnatal dönemin erken evrelerinde beyin morfolojisi henüz ayrışmamış, büyük ve orantısız topografik biçimlerden ibarettir. Bu ilk oluşan yapılar zaman içinde duyusal ve motor yaşantılar ile adaptif değişikliklere uğrarlar. “Deneyim–bağımlı” (experience-dependent) ve “deneyim-beklentili olgunlaşma” (experience expectant) olarak tanımlanan iki ayrı süreçle birlikte beynin moleküler düzeydeki gelişimi geçekleşir. Beyindeki nörotransmitter sistemlerinin başlıcaları olan asetilkolin, glutamat, GABA, serotonin, dopamin ve norepinefrin doğumla birlikte beynin topografik gelişimine paralel olarak değişim göstermektedir ve bu değişim normal gelişim sürecinin bir parçasını oluşturmaktadır. Diğer yandan, bu sistemlerde beklenenden farklı bir değişim olması çeşitli psikopatolojiler ile ilişkili bulunmaktadır. Bu gözden geçirme yazısında, doğum sonrasında nörotransmitter sistemlerinde gelişimsel olarak gerçekleşmesi beklenen değişiklikler aktarıldıktan sonra, özellikle çocukluk ve ergenlik başlangıçlı bazı psikopatolojilerin temelinde yer aldığı düşünülen nörotransmitter sistemleri ile ilgili bulgular tartışılmaya çalışılacaktır.